كراك؛ كابوس شب‌هاي جواني

مصرف موادمخدر از 100 سال پيش با ورود ترياك به ايران جاي خود را در بين ميانسالان جامعه باز كرد و در مدت زمان كوتاهي به ماده‌اي مدرن نسبت به چپق و قليان تبديل شد.
هنوز چند سالي از مصرف ترياك با زغال و منقل نگذشته بود كه با صنعتي شدن جامعه، مصرف موادمخدر نيز از شكل طبيعي و سنتي خارج شد و الگوي تازه‌اي پيدا كرد.
الگويي كه امروزه كراك نام دارد و سن مصرف را به شدت كاهش داده است به‌طوري كه آسيب‌شناسان اجتماعي نسبت به مصرف آن در 2 سال اخير بارها هشدار داده‌اند و «محمدحسين فرجاد» آسيب‌شناس در اين زمينه گفته است: ميزان مصرف كراك به شدت در ميان گروه سني 17 تا 25 سال در حال افزايش است و اين امر به‌طور حتم ميزان
مرگ و مير را در سال‌هاي آتي افزايش خواهد داد چرا كه براساس آمار مركز تخصصي ترك اعتياد تهران، كراك در بين جوانان به صورت ماده‌اي كم‌خطر با ميزان نشئگي بالا معرفي شده و 95 درصد از مصرف‌كنندگان آن را به اسم روان‌گردان مي‌شناسند چرا كه از نظر كارشناسان سم‌شناسي كراك در اصل انرژي‌زا و شادي‌آور بوده و هيچ‌گونه اعتيادي را در مصرف‌كننده به وجود نمي‌آورد. اما كراكي كه در ايران توزيع مي‌شود كراك اصل نبوده و در آزمايشگاه‌هاي مخفي و خانگي كشور با فشرده كردن هروئين بدون در نظر گرفتن هرگونه استانداردي تهيه مي‌شود و در برخي موارد نيز از ضايعاتي كه نمي‌توان از آن هروئين خالص به دست آورد كراك توليد مي‌شود. بنابراين خلاف تصور مصرف‌كنندگان كراك از تبليغات نوع خارجي نوع ايراني آن اعتيادآور بوده و طي يك ماه اول مصرف دائم از آن مقدار مصرف به 3 يا 4 برابر روز اول مصرف رسيده و تعداد دفعات مصرف روزانه به 10بار در روز افزايش پيدا مي‌كند.
تدخين كراك براي شخص حس نشاط ظاهري شديد يا به اصطلاح «پرواز شادمانه» به وجود مي‌آورد كه حدود 5 تا 7 دقيقه طول مي‌كشد و پس از آن با ايجاد افسردگي حاد واحساس بي‌ارزش بودن و ولع زياد براي مصرف اين ماده ادامه مي‌يابد و در مراحل بعد ترك اعتياد را مشكل مي‌سازد و بيشتر به همين علت است كه معتادان به كراك كمتر اقدام به ترك آن
مي‌كنند . در سال گذشته از تعداد معتادان مراجعه‌كننده به مركز تخصصي ترك اعتياد تهران 24 درصد معتاد به كراك بودند درحالي كه آمار معتادان ترياك به 59 درصد مي‌رسيد و اين آمار از نظر آسيب‌شناسان اجتماعي بيانگر شرايط سخت ترك برخلاف سهولت مصرف آن است و يكي از دلايل اصلي مصرف اين ماده توسط طيف وسيعي از جوانان ساده بودن مصرف آن است كه حتي در مكان‌هاي عمومي و خودروي شخصي با استفاده از فندك و ني و سنجاق قابل استفاده است.
بنابر اين سهولت در مصرف كراك ميزان مصرف آن را افزايش داده و به تبع آن كشفيات آن نيز رقم بالايي را به خود اختصاص داده است.
سال گذشته سردار «حميدرضا حسين‌آبادي» مديركل مبارزه با موادمخدر نيروي انتظامي ميزان كشفيات كراك را 3 تن و 150 كيلو اعلام كرد و متعاقب آن مسوولان آگاهي به پيامدهاي سوء مصرف آن در افزايش جرايم اشاره كردند و سرهنگ «علي تواضعي» مديركل مبارزه با جرايم جنايي آگاهي نيروي انتظامي گفت: نقش مخدرهاي صنعتي در ارتكاب جرايم بيش از گونه‌هاي سنتي بوده و براساس آمار دست‌كم دو برابر ساير مواد است. بنابر اين با توجه به نگراني‌هاي مسوولان از شيوع روزافزون ماده صنعتي كراك، به‌نظر مي‌رسد اين مساله ابعاد گسترده‌تري به خود بگيرد.

مرگ ناگهاني معتادان كراك
هر چند اثرات كوتاه‌مدت كراك مشابه‌ آمفتامين است و در مدت زمان كوتاه‌تري فرد احساس چابكي و سرخوشي مفرط مي‌كند اما پس از آن منجر به بروز عوارض جسماني و حتي مرگ مصرف‌كننده مي‌شود. دكتر جلالي فوق‌ تخصص سم‌شناسي درباره عوارض كراك به «تهران امروز» مي‌گويد: كراك نوعي مواد از الكائيدهاي دسته كوكائين است كه اصل آن انرژي‌زا و شادي‌آور است.
اعتياد به كراك در كشورهاي صنعتي محدود به يك گروه سني با شرايط اجتماعي يا اقتصادي خاص نيست و ارزان بودن و در دسترس بودن اين موادمخدر را همگاني كرده است. البته در ايران بيشتر گروه سني 17 تا 25 سال به آن گرايش دارند. كراك ماده‌اي است كه خوشي و نشئگي آن چند ماه بيشتر طول نمي‌كشد و بعد از مدت كوتاهي خوشحالي روز اول را به مصرف‌كننده نمي‌دهد و فرد براي به دست آوردن خوشي روز اول مصرف خود را زياد مي‌كند به‌طوري كه در ماه سوم و چهارم هر دو ساعت يك‌بار اقدام به مصرف كراك مي‌كند. اين فوق‌تخصص سم‌شناسي مي‌افزايد: تزريق كراك آخرين مرحله براي كسب خوشي بيشتر است كه عوارض جسماني و رواني جبران‌ناپذيري براي معتاد به همراه دارد. تزريق به شدت مغز، كبد و قلب را تحت‌تاثير قرار داده و موجب التهاب اين اعضا مي‌شود. تحت‌تاثير عوارض منفي كراك تمام اجزايي كه در تماس مستقيم با دود كراك هستند ذره‌ذره نابود شده و مي‌پوسند.
اجزاي داخلي بدن عفونت مي‌كند و در برخي موارد ديده شده مصرف‌كنندگاني كه به مدت طولاني از اين ماده استفاده مي‌كنند، ميزان عفونت به اندازه‌اي است كه اجزاي بدن از هم جدا مي‌شوند، يعني گوشت زير پوست دچار عفونت شده و به اصطلاح «كرم» مي‌زند.
جلالي در مورد مرگ ناگهاني معتادان كراك معتقد است: محروميت چند هفته‌اي يا چندماهه يك معتاد كراك از اين ماده او را نمي‌كشد بلكه استفاده مجدد پس از يك دوره زماني، موجب مرگ معتاد مي‌شود چرا كه با ايجاد مسموميت تعداد تنفس‌ها را كاهش داده و خواب معتاد را عميق‌تر مي‌كند و در اكثر اوقات شاهديم كه اين افراد حين مصرف در خرابه‌ها و دستشويي‌هاي اماكن عمومي مي‌ميرند.
از نظر او، ترك كراك تنها به‌وسيله روش سم‌زدايي فوق‌سريع URD ميسر است و روش‌هاي ديگر ترك كراك از قبيل استفاده از دارو و قرص‌هاي ترك در اين مورد چندان تاثيرگذار نيستند.

كراك ،معلول معضلات اقتصادي ـ اجتماعي
باتوجه به ميزان شيوع كراك در ميان نسل جوان، به‌نظر مي‌رسد اعتياد به كراك بر عكس جوامع صنعتي صرفا جنبه تفريحي نداشته و عوامل اجتماعي ـ اقتصادي در گسترش آن دخيل بوده‌اند. دكتر محمدمهدي رحمتي، جامعه‌شناس، علت عمده گرايش جوانان را به كراك، مشكلات اقتصادي مي‌داند و مي‌گويد: وضعيت اقتصادي حاكم بر هر جامعه‌اي در بروز مشكلات و ناهنجاري‌هاي اجتماعي تاثير عميقي دارد، به‌طوري كه اگر نابرابري در توزيع فرصت‌ها افزايش يابد و جوانان نتوانند به‌راحتي به فرصت‌هاي مطلوب اجتماعي دست پيدا كنند، گرايش به مصرف موادمخدر و الكل براي تسكين دردهاي اجتماعي بيشتر و بيشتر مي‌شود و در اين ميان گروه‌هاي سني زير 20 سال بيشتر از بقيه، هنجارهاي پذيرفته‌شده اجتماعي را زير پا مي‌گذارند و از آنجا كه در جامعه فعلي ايران، فرصت‌هاي اجتماعي بسيار محدود است و همه جوانان امكان تحصيل ندارند، هرچند ظرفيت دانشگاه‌ها افزايش يافته اما تب و التهاب كنكور از ديپلمه‌ها به ليسانسه‌ها منتقل شده است و همچنان يك نوع استرس و ترس از عدم موفقيت در بين جوانان وجود دارد.
تحصيلكرده‌هاي دانشگاهي هم كه چند سال پول و انرژي خود را صرف تحصيل مي‌كنند، بعد از مدتي سرخورده مي‌شوند چون هيچ شغلي براي آنها تعريف نشده است.
در‌واقع زيرساخت‌هاي اجتماعي متناسب با افزايش جمعيت رشد نكرده‌اند و جوان امروزي سرگردان و بي‌پناه مانده است.
اين جامعه‌شناس مي‌افزايد: وقتي جامعه نتواند امكانات رشد يك جوان را فراهم كند، كمبودها و مشكلات حالت‌هاي مختلفي را به‌وجود مي‌آورند كه افزايش كجروي‌ها يك شكل آن است.
بنابراين جوان براي فرار از مشكلات و تسكين آلام خود، كراك را به‌عنوان آسان‌ترين و ارزان‌ترين راه براي كسب لذت انتخاب مي‌كند. هرچند مسوولان در پيشگيري و مبارزه با اين معضل اهتمام مي‌ورزند اما اين برخوردها تنها برخورد با معلول‌هاست.

13/ 7 درصد دانش‌آموزان در معرض مستقيم اعتياد
هنگامي كه بيشترين تبليغات قاچاقچيان و فروشندگان مخدرهاي صنعتي با عنوان‌هايي همچون بي‌خطر‌بودن، اعتيادآور نبودن و... در كنار ارزاني و آساني تهيه آنها قرار مي‌گيرد، طبيعي است كه درصد زيادي از جوانان جامعه به مصرف آن مبادرت ورزند.
سرهنگ علي سماواتي، رئيس مركز آموزش پليس مبارزه با موادمخدر مي‌گويد: هم‌اكنون از 10 ميليون دانش‌آموز سراسر كشور 13/7 درصد آنها در معرض مستقيم اعتياد قرار دارند. اين در حاليست كه به گفته محمد موسي‌زاده، كارشناس، آشنايي جوانان با كراك در دوره دبيرستان و گاه در دوره راهنمايي صورت مي‌گيرد و تبليغ كلامي مواد، منجر به استفاده از آن مي‌شود.
در سال‌هاي گذشته بيشتر مراجعان كلينيك‌هاي ترك اعتياد را ميانسالاني تشكيل مي‌داد كه به ترياك و هروئين و نمونه‌هاي مشابه اعتياد داشتند، در حالي كه امروزه به گفته احسان تاج‌زاده مدير يكي از كلينيك‌هاي مركز تهران بيشتر مراجعان جوانان كم‌سن و سالي هستند كه همراه خانواده‌هايشان براي سم‌زدايي مي‌آيند و نزديك به 67درصد اين افراد معتادان به مواد صنعتي هستند كه نياز به سم‌زدايي‌هاي فوق‌سريع دارند و در حقيقت چهره معتادان و نوع اعتيادشان كاملاً عوض شده و اين نگران‌كننده است.
اميد.م يكي از اين مراجعان كم‌سن و سال اين كلينيك است كه تنها 15 سال دارد و به گفته مادرش مصرف موادمخدر را از 12 سالگي و با مصرف حشيش شروع كرده است و در حال حاضر به كراك اعتياد دارد و وضعيت روحي و جسمي خوبي ندارد.
او تاكيد مي‌كند كه پسرش توسط همسالان خود معتاد شده و گاهي براي تهيه مواد همراه دوستانش دست به كارهاي خلاف مي‌زد.
مدير كلينيك نمونه اين مورد را 22 نفر در عرض 4 ماه اعلام مي‌كند و مي‌گويد: معتادان به كراك در رفتارهاي خود تغييرات بارزي را نشان مي‌دهند كه از جمله آنها عبارتند از: از دست‌دادن توجه و تمركز، كاهش وزن، ناپديد‌شدن لوازم قيمتي خانه، آشفتگي، برنامه خواب نامنظم، بي‌توجهي به آراستگي ظاهري، پادرانوياي شديد، بي‌قراري و اضطراب.
بنابراين كراك، شخصيت معتادان را متزلزل كرده و بار رواني آن به‌مراتب بيشتر از ساير مواد ديگر است.